Manija, jedan od glavnih simptoma bipolarnog poremećaja, predstavlja stanje euforije, povišenog raspoloženja i hiperaktivnosti te nenormalno povećanje energije koje se značajno razlikuje od uobičajenog i onoga što smatramo normalnim.

Iako sama po sebi nije bolest, manija se često proučava kao zasebno stanje s obzirom na različite vrste manije, odnosno stadije koji se javljaju ovisno o intenzitetu maničnih simptoma (hipomanija, akutna manija, delirij manija).

S obzirom na jezične sličnosti i sufiks “-manija” koji se pridodaje u različitim (često bezazlenim) stanjima, u ovom članku razjasnit će se “manija” kao ozbiljno psihičko stanje koje zahtijeva liječenje i “manija” kao pojam koji se koristi za opisivanje izraženog interesa za stvar ili pojavu koja nema nužno negativne posljedice.

Manija kao simptom – značenje

Prema Dijagnostičkom i statističkom priručniku za duševne poremećaje (DSM-V), manija se promatra kao jedan od glavnih simptoma bipolarnog poremećaja.

U službenoj klasifikaciji psihijatrijskih oboljenja manična epizoda karakterizira se kao razdoblje povišenog, ekspanzivnog ili razdražljivog raspoloženja te nenormalno povećanje aktivnosti ili energije koje traje najmanje tjedan dana, veći dio dana ili skoro svaki dan (ili bilo kojeg trajanja ako je potrebna hospitalizacija).

Manija se intenzivno proučava kao zasebno stanje, s obzirom na to da postoje pretpostavke o fazama, odnosno stadijima njezinog javljanja. Iako se najlakše opisuje kao pretjerano i nenormalno euforično raspoloženje koje se može lako prepoznati u okolini, činjenica je da to baš i nije tako jednostavno.

Naime, da bi se neko stanje moglo nazvati manijom mora biti isključeno neposredno djelovanje psihoaktivnih tvari ili drugih zdravstvenih stanja, što na prvi pogled ne može biti jasno. Međutim, manija ima različite faze koje, s obzirom na razlike u intenzitetu, može biti zaista pravi izazov razlikovati, čak i ako je u pitanju bliska osoba.

Vrste manije

Uz maniju, najčešće se spominje hipomanija – vrsta manije obično slabijeg intenziteta i kraćeg trajanja u odnosu na simptome manije. Simptomi hipomanije i manije su identični, ali razlika je u intenzitetu i trajanju simptoma.

Kod hipomanične epizode simptomi su prisutni najmanje četiri uzastopna dana, veći dio dana i skoro svaki dan te se općenito smatra da ne zahtijeva hospitalizaciju.

Uz hipomaniju, neki neslužbeni izvori navode i akutnu maniju te delirij maniju. Međutim, pretpostavlja se da nisu u pitanju vrste manije nego različiti stadiji koji, intenzivnijim djelovanjem primarne bolesti (bipolarnog poremećaja) predstavljaju pogoršanje simptoma manije.

Još uvijek nedostaju službeni formalni kriteriji koji bi razjasnili razlike između navedenih stanja.

Postavljajući hipomaniju kao početni, najblaži stadij, slijedi akutna manija i zatim delirij manija, kao najteži oblik koji zahtijeva hitnu hospitalizaciju.

Primjerice, delirij manija se opisuje kao sindrom akutnog početka uzbuđenja, grandioznosti, emocionalne nestabilnosti, deluzija i nesanice karakterističnih za maniju, te dezorijentacije i promijenjene svijesti karakterističnih za delirij.

Teško ju je prepoznati i jasno analizirati, ali u pitanju je teško i ozbiljno stanje koje zahtijeva hitnu intervenciju i liječenje.

Međutim, navedeni stadiji i vrste manije nisu najjasnije objašnjeni u stručnim izvorima i psihijatrijskim klasifikacijama bolesti, zbog čega se ne mogu sa sigurnošću definirati navedenim nazivima.

Jedino razlika između hipomanije i manije nudi dovoljno dijagnostičkih kriterija za određivanje tipa bipolarnog poremećaja i načina liječenja, što ne znači da se daljnjim istraživanjima neće promijeniti određeni kriteriji i uvesti novi pojmovi, no trenutno je potreban oprez i naglasak na isključivo dosad definiranim terminima koji najjasnije razlikuju maniju i hipomaniju.

Jezične sličnosti vrsta manija

S obzirom na to da se jako često manija kao medicinsko stanje svrstava u brojne “popularne” kategorije, važno je razjasniti jezične zamke koje se kriju iza ovog naziva kako bi se prevenirale dezinformacije zbog nedovoljne informiranosti i neznanja šire populacije.

Naime, manija se može opisati kao medicinsko stanje (kada govorimo o simptomu bipolarnog poremećaja) i kao povremeno stanje koje označava pretjerano oduševljenje i veliku strast prema nečemu (npr. nogometna manija, bibliomanija i sl.).    

Važno je razlikovati o čemu se točno govori kada se spominje “manija” kao pojam te koliko navedeno stanje narušava svakodnevno funkcioniranje pojedinca.

Sa svim riječima koje posuđujemo iz stručnih klasifikacija psihičkih poremećaja treba biti oprezan jer se svakodnevnim korištenjem u normalnim situacijama gubi jasna granica između nečega što, primjerice, osobu ne ometa u svakodnevnom funkcioniranju i čime ne krši prava drugih i nečega što toliko utječe na njezin život da je ometa u svakodnevnim aktivnostima i čime je potencijalno opasna za sebe i druge.

Ono što je još potencijalna problematika iza svakog sufiksa “manija” je nejasnoća primarnog problema. Primjerice, piromanija i kleptomanija su dva različita stanja koja predstavljaju poremećaje kontrole impulsa, odnosno nemogućnost odupiranja porivima vezanim za krađu i podmetanje požara.

Često se koristi i naziv egomanija za opisivanje onih koji su pretjerano orijentirani na sebe i svoj ego, do te mjere na krše prava drugih. S obzirom na to da manija u ovom kontekstu predstavlja razinu opsesije, opet se postavlja pitanje koliko smo navedene nazive relativizirali da njihovu pojavu u populaciji često ne shvaćamo ozbiljno.

Manija se kao sufiks može dodati bilo kojoj stvari/pojavi za koju smatrate da osobu toliko intenzivno zanima do te mjere da joj je svakodnevna preokupacija, ali postoje i drugi načini na koje se to može izraziti bez korištenja stručnih naziva koji mogu zakamuflirati stvarne probleme.

Važno je postaviti dodatno pitanja koja idu u smjeru trajanja i intenziteta takvog stanja te svakodnevnog funkcioniranja osobe koje možda odskače od uobičajenog zbog određene “manije”.

U mnogim slučajevima svakodnevno korištenje sufiksa “-manija” ne znači patološko stanje nego potrebu da dodatno objasnimo nečiju strast za nečim. Iako su rijetki i prilično složeni za dokazati, poremećaji kontrole impulsa (kao što je piromanija) nisu nimalo bezazleni i mogu rezultirati tragičnim posljedicama.

Ako sumnjate da netko u vašoj okolini zaista pati od određenih maničnih epizoda i da mu to zaista narušava svakodnevno funkcioniranje, pomozite mu u traženju psihijatrijske pomoći i jasne dijagnoze kako bi se mogao odrediti način i tijek liječenja.

Pročitajte i ove članke:

• Bipolarni poremećaj: Koji su simptomi i kako se liječi?
• Hipomanija: Psihologinja otkriva sve o epizodama koje ometaju svakodnevno funkcioniranje
• Žene imaju dvostruko veću vjerojatnost razvoja bipolarnog poremećaja u određenom periodu svog života.

Tekst Dana

Za vas izdvajamo

Za očuvanje mišićne i koštane snage

7 namirnica bogatih proteinima koje žene starije od 50 godina trebaju jesti svaki tjedan

• Tomislav Stanić
• 2 min čitanja

• manija - značenje
• vrste manija